Więzi emocjonalne matki z dzieckiem

Naturalnym środowiskiem rozwoju dziecka jest rodzina, która najbardziej oddziałuje na jego zachowanie. To właśnie ona stwarza określone warunki aktywności dziecka, dostarcza mu wzorów zachowań, organizuje w określony sposób tryb życia, stwarza warunki do zaspokajania jego potrzeb, dostarcza modeli osobowości i wzorów pełnienia ról społecznych, oraz stymuluje rozwój dziecka. Oddziaływania te zazwyczaj są świadomie podejmowanymi zabiegami wychowawczymi lub są nabywane nieświadomie podczas przebywania w towarzystwie rodziny. Rodzinę łączy największa ilość emocji, natomiast szczególne więzi możemy zauważyć między matką, a dzieckiem.

Więź emocjonalna matki z dzieckiem wg Joan Raphel-Leff to relacja, która tworzy się już w czasie ciąży. Jest to także poziom zaangażowania rodzica w zachowania, które wskazują na przywiązanie do nienarodzonego dziecka i interakcje z nim. Na więź składają się: zachowania, czyli zaangażowanie w relację i okazywanie emocji wobec dziecka oraz przeżycie, czyli wzbudzone przez drugą osobę poczucie przywiązania do tej osoby.

Potrzeba kontaktu emocjonalnego jest pierwotnym doświadczeniem związanym z potrzebą roztaczania opieki nad potomstwem i odgrywa bardzo ważną rolę w formowaniu się określonych postaw i kształtowaniu się osobowości i charakteru dziecka. Matka z dzieckiem powiązana jest silną więzią emocjonalną. Co dzieje się instynktownie.

Początki rozwoju więzi uczuciowej matki z dzieckiem pojawiają się przed narodzeniem dziecka. Szereg wydarzeń, począwszy od świadomej decyzji poczęcia, wiąże matkę uczuciowo z dzieckiem, ale tworzenie tej więzi rośnie z momentem narodzin, poprzez kontakt z dzieckiem. Potrzeba kontaktu emocjonalnego u dziecka jest spełniana od urodzenia przez opiekuńcze zachowanie matki (karmienie, pielęgnacja, pieszczoty, kołysanie), co związane jest z silnym pobudzaniem zmysłów dziecka.

Matka w okresie prenatalnym, czuje każdy ruch dziecka, nosi go pod swoim sercem i przejmuje za niego odpowiedzialność. Okres ciąży jest bardzo ważny, ponieważ zarówno mama, jak i dziecko poznają siebie nawzajem, wyczuwają swoje nastroje oraz zachowania. Dlatego też, matka ma pierwszeństwo w doświadczeniu indywidualnym, to z nią dziecko wchodzi w pierwsze procesy interakcji i z nią doświadcza pierwszych kontaktów międzyludzkich. Dziecko stanowi cząstkę kobiety, z którą łączy go szereg specyficznych więzi psychicznych, co stanowi podstawę miłości macierzyńskiej.

Dziecko przez pierwsze decydujące lata swojego życia dziecka, doświadcza swej matki jako źródła życia, siły wspomagającej, chroniącej je i żywiącej. Matka, jak pisze E. Fromm, jest pokarmem, miłością, ciepłem i ziemią. Być kochanym przez nią to tyle, co być żywym, zakorzenionym, mieć ojczyznę i dom. Ponieważ na miłość matki nie trzeba zasługiwać.

Ciąża jest to czas akceptacji nadchodzących zmian i rodzicielstwa oraz nawiązywania więzi z mającym się narodzić dzieckiem. Więź emocjonalna matki z dzieckiem narasta stopniowo natężając się w kolejnych trymestrach ciąży. Im bardziej pozytywne jest nastawienie wobec dziecka w okresie ciąży, tym większe są szanse na wytworzenie się silnych uczuć wobec niego. Dzieje się tak, ponieważ miłość macierzyńska nie rozwija się automatycznie u każdej matki. Część matek, zwłaszcza bardzo młodych, czuje się przymuszona do własnych obowiązków. Często dzieci są niechciane i porzucane. W takich przypadkach nie występuje więź matki z dzieckiem. Natomiast wzajemne oddziaływanie na siebie niemowlęcia i matki jest jednym z ważniejszych czynników w życiu człowieka, które decyduje o rozwoju wszelkiej więzi społecznej w przyszłości.

W najważniejszym okresie życia tzw. okresie noworodka, rodzice muszą dostosować się do potrzeb dziecka i pomóc mu przystosować się do radykalnie zmienionych warunków życia – teraz inaczej oddycha, inaczej jest karmione, i jego całe ciało atakowane jest wieloma bodźcami. Czas po narodzinach jest czasem trudnym, ponieważ zarówno matka, jak i dziecko muszą się do siebie przystosować, na nowo ustalić wzajemne relacje i dostroić do siebie swoje rytmy funkcjonowania. Znają się przecież dobrze, bo przez kilka miesięcy żyli razem w dużej bliskości i wzajemnym rytmie, potrzebują tylko czasu i spokoju by na nowo się odnaleźć. Matka porozumiewa się z dzieckiem poprzez modulację głosu, trzymanie, dotykanie, kołysanie, a nawet za pośrednictwem uderzenia serca i poprzez wychodzenie naprzeciw codziennym potrzebom maleństwa. Bezradność dziecka sprawia, że kobieta jest gotowa dla niego na największe poświecenia. Tworzy się między nimi uczucie bezgranicznej miłości, która umacnia się podczas karmienia i codziennych zabiegów pielęgnacyjnych.

Przed narodzinami kobieta wyobraża sobie jak będzie wyglądać jej maleństwo. Zazwyczaj narodzinom i pierwszemu spojrzeniu w oczy dziecka, towarzyszy ogromna radość i wyjątkowość tej chwili. Jednak czasami dzieje się tak, że noworodek prezentuje całkiem inny obraz dziecka, które wymarzyli sobie rodzice np. rodzice chcieli żeby maleństwo było podobne do taty, a jest podobne do mamy, lub było spokojne, a często płacze. Jednak najgorsze dla rodziców jest to, gdy ich dziecko rodzi się z bardziej lub mnie widocznymi wadami, co może doprowadzić do barku akceptacji, przez co dziecko w późniejszych latach swego życia cierpi.

Dlatego pamiętajmy, że emocje są bardzo ważne w życiu każdego z nas, ponieważ czynią człowieka kimś wyjątkowym. Dlatego tak ważne jest obdarowywanie dziecka jak największą liczbą uczuć. Miłość między matką i dzieckiem to najpiękniejsze uczucie, z jakim mamy do czynienia w naszym życiu. Matka czuje swoje dziecko od samego początku, oczekuje go z niecierpliwością, wie o każdym jego lęku, tak samo jak i ono od początku wie, co czuje jego mama. Matka kocha swoje dziecko i jest gotowa na największe poświęcenia, aby dobrze je wychować, przekazać, co w życiu jest ważne i zapewnić mu szczęście.

Źródło:
M. Tyszkowa, Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną.
D. Kornas – Biela, Oblicza Dzieciństwa.
A. J. Pielkowa, Rodzicielskie troski.