Sfery rozwoju dziecka – samodzielność

Samodzielność dzieci zależy przede wszystkim od postępowania dorosłych i faktu, w jakim stopniu pozwalają oni dzieciom na wykonywanie przez nie czynności samoobsługowych. Niestety zauważa się coraz większą zależność maluchów od rodziców w wykonywaniu nawet najprostszych czynności. Dorośli ubierają dzieci, karmią, wyręczają we wszystkich czynnościach higienicznych, żeby było szybciej i dokładniej. Jednak nie tędy droga. Takie dziecko po przyjściu do przedszkola jest zagubione i domaga się pomocy dorosłego, bo tak zostało nauczone. Natomiast pozwalanie dziecku na naukę umiejętności samoobsługowych od najmłodszych lat, pozwala mu czuć się ważnym „bo potrafi już samo”, odciąża dorosłych asystowania dziecku na każdym kroku i co najważniejsze pozwala na opanowanie czynności samoobsługowych oraz porządkowych, co ma znaczący wpływ na rozwój intelektualny dzieci. Umiejętności związane z samodzielnością i samoobsługą przekładają się na sytuacje zadaniowe. Dzieci, które są bezradne, brudzą i bałaganią, ociągają się z wykonaniem czynności, będą dopominały się ciągłej pomocy ze strony dorosłych, w każdej sferze, a zwłaszcza intelektualnej, co powoduje późniejsze problemy, zwłaszcza podczas zabawy i nauki szkolnej.

Porady do rodzica: Rodzicu nie wyręczaj dziecka w wykonywaniu czynności samoobsługowych.  Zachęcaj, wspieraj i chwal dziecko za każdy sukces. Unikaj nadmiernego pouczania i korygowania. Skup się na kształtowaniu właściwego zachowania w toalecie i nawyków higienicznych. Pozwól dziecku nabyć nawyk ubierania i rozbierania się, odkładania ubrań oraz innych przedmiotów, w określone miejsce i bezkonfliktowego układania się do snu, o stałej godzinie (!), a także kształtuj maniery podczas posiłku, który powinien wiązać się z zachowaniem czystości przez dziecko.

 Samodzielność i samoobsługa – 1-6 rok życia dziecka.

1 rok życia:

• Wysysanie i połykanie płynów.
• Otwieranie ust na widok butelki lub łyżki.
• Połykanie jedzenia podanego na łyżeczce.
• Kładzenie obu rąk na butelce podczas picia.
• Sięganie po butelkę.
• Wypluwanie pokarmu.
• Samodzielne trzymanie butelki podczas picia.
• Samodzielne wkładanie butelki do ust.
• Żucie pokarmu.
• Picie z kubka trzymanego w rękach przy pomocy osoby dorosłej.
• Odgryzanie kawałków pokarmu.
• Samodzielne wkładanie pokarmu do buzi.
• Picie z kubka trzymanego oburącz.
• Wkładanie łyżeczki z płynem do buzi (rozlewając).
• Próby wkładania czapki na głowę.
• Trafianie łyżką do talerza podczas jedzenia.
• Próby załatwiania potrzeb fizjologicznych do nocnika, (gdy dziecko zostaje posadzone na nocniku).

2 rok życia:

• Zdejmowanie czapki z głowy i skarpetek.
• Pomaganie podczas ubierania się, np. wkładanie rąk w rękawy.
• Picie z kubka trzymanego jedną ręką (część płynu zostaje rozlana).
• Podawanie dorosłemu pustego kubka, (jeśli dorosły nie reaguje dziecko opuszcza kubek).
• Jedzenie łyżeczką bez nadmiernego rozlewania.
• Odstawianie na stół pustego kubka.
• Rozwiązywanie sznurowadeł.
• Zdejmowanie rozpiętej kurtki i spodni.
• Używanie kubka bez rozlewania, picie, podnoszenie, odstawianie.
• Posługiwanie się łyżeczką bez rozlewania.
• Chwilowe wstrzymywanie się od wypróżnienia – do czasu przejścia do ubikacji.

3 rok życia:

• Rozsuwanie zamka błyskawicznego.
• Rozpinanie ubrania zapiętego na zatrzaski.
• Mieszanie herbaty łyżeczką.
• Zdejmowanie luźnego swetra wkładanego przez głowę.
• Zdejmowanie wszystkich części ubrania.
• Picie napoju przez słomkę.
• Sygnalizowanie słowem lub gestami zmoczenia się lub zabrudzenia majtek.
• Odkręcanie i zakręcanie kranu.
• Zgłaszanie potrzeb fizjologicznych.
• Załatwianie potrzeb w toalecie (wymaga pomocy przy podcieraniu).
• Odkręcanie kranu i nalewanie wody do kubka.
• Wycieranie ust w serwetkę/ręcznik, po przypomnieniu przez osobę dorosłą.
• Posługiwanie się widelcem i łyżką podczas posiłków.
• Rozpinanie paska lub butów z klamerką.
• Rozpinanie dużych guzików.
• Wkładanie butów z niewielką pomocą dorosłego.
• Zakładanie skarpet, rozpinanej kurtki lub koszuli.
• Mycie i wycieranie rąk oraz mycie zębów.
• Nalewanie napoju do kubka

4 rok życia:

• Samodzielne zjadanie posiłku, posługiwanie się łyżką lub widelcem.
• Samodzielne korzystanie z toalety.
• Wkładanie spodni, swetra przez głowę, bez pomocy dorosłego.
• Samodzielne wydmuchanie nosa w chusteczkę.
• Budzenie się w nocy, by skorzystać z toalety, przesypianie całej nocy bez moczenia się.
• Zapinanie ubrania na zatrzaski.
• Zakładanie rękawiczek z jednym palcem

5 rok życia:

• Zapinanie ubrania na guziki.
• Doskonalenie umiejętności podcierania się po załatwieniu.
• Samodzielne mycie się podczas kąpieli.
• Samodzielne zapinanie paska lub butów z klamerką.
• Nakładanie pasty do zębów na szczoteczkę.
• Samodzielne mycie zębów.
• Używanie sztućców, nauka krojenia nożem.
• Wiązanie butów.

6 rok życia:

• Całkowite opanowanie czynności samoobsługowych.
• Sprzątanie swojego pokoju – układanie rzeczy w szafkach.