Sfery rozwoju dziecka – funkcje poznawcze

Poznawanie rzeczywistości to inaczej odbiór informacji płynących z otoczenia za pomocą zmysłów, przetwarzanie ich w układzie nerwowym oraz wykorzystanie w działaniu. Do funkcji poznawczych zalicza się: spostrzeganie, uwaga i pamięć oraz wyobraźnia, myślenie i mowa. Wszystkie te procesy stanowią o poziomie rozwoju intelektualnego i rozwijają się w podejmowaniu kontaktów dziecka z otoczeniem.

Funkcje poznawcze – 1-6 rok życia dziecka.

1 rok życia:

• Odruchowo reaguje na bodźce zewnętrzne.
• Wykonywanie prostych ruchów, np. ustami, głową zmierzając do podtrzymanie lub wykrycia źródła interesujących doznań związanych z własnym ruchem.
• Koordynowanie różnych funkcji: słyszenia, wydawania dźwięków, ruchów ręki, ssania lub widzenia i słyszenia (zwracanie głowy w kierunku źródła dźwięku).
• Chwytanie przedmiotów i wykorzystywanie ich do dostarczania sobie wrażeń, np. wkładanie ich do buzi, potrząsanie, uderzanie o stół.
• Znalezienie przedmiotu, który częściowo zakryjemy.
• Wykonywanie jednym przedmiotem kilka działań manipulacyjnych, np. lizanie, uderzanie o podłogę, potrząsanie.
• Odmienna emocjonalnie reakcja na nowe przedmioty (efekt nowości).
• Szukanie ukrywanego przedmiotu w jednej i tej samej dłoni, w zabawie „Ence pence, w której ręce”, a kolejno szukanie przedmiotu w dwóch dłoniach

2 rok życia:

• Używanie przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem, np. wkładanie łyżki do buzi, potrząsanie grzechotką.
• Odnalezienie zakrytego przedmiotu wydającego dźwięk, np. pozytywki.
• Prawidłowe odnajdywanie przedmiotu w zabawie „Ence pence, w której ręce.”
• Prawidłowe odnajdywanie kostki ukrywanej kolejno w dwóch kubkach.
• Rozwiązywanie problemów manipulacyjnych, np. otwieranie pudełka od zapałek

3 rok życia:

• Znajdowanie klocków wg polecenia (taka sama długość, kolor, itp).
• Prawidłowe składanie w całość dwóch połówek jabłka.
• Dobieranie przedmiotów wykonanych z takiego samego materiału.
• Odróżnianie patyków dłuższego od krótszego, położonych na stole obok siebie w odległości kilku centymetrów.
• Dobieranie takich samych podstawowych figur geometrycznych.
• Podawanie swojego imienia i wieku.
• Chętne słuchanie bajek i coraz lepsze zapamiętywanie ich szczegółów.
• Liczenie do 3.
• Nazywanie podstawowych kolorów.
• Posiadanie bogatej wyobraźni, (tworzenie opowieści, niewidocznych przyjaciół, itp).
• Rozróżnianie przedmiotów takich samych i innych.
• Dokonywanie prostych wyborów w oparciu o przewidywane konsekwencje.
• Sortowanie przedmiotów wg kolorów

4 rok życia:

• Rozróżnianie pojęcia mniej – więcej na zbiorach klocków, owoców, itp.
• Głośne liczenie do czterech przy wskazywaniu palcem czterech przedmiotów.
• Prawidłowe odwzorowywanie wzorów składających się maksymalnie z 5 klocków (dziecko nie potrafi do klocków dobrać innych elementów, np. kasztanów).
• Rozpoznawanie brakującego przedmiotu, który został zabrany z wcześniej poznanego wzoru. („Czego brakuje?”).
• Sortowanie różnych przedmiotów wg kolorów lub kształtów.
• Posiadanie bujnej fantazji – dziecko nadal nie potrafi oddzielić rzeczywistości od imaginacji.
• Rozróżnianie kierunków przestrzennych: przód, tył, góra, dół.
• Zadawanie dużej ilości pytań.
• Chętne słuchanie długich historii, bajek.
• Prawidłowe odpowiadanie na pytania, wskazywanie odpowiednich obrazków widzianych po raz pierwszy: Pokaż, co łapie myszy? Pokaż, co daje mleko? Pokaż, co w nocy świeci na niebie? Z czego się pije? Czym się prasuje? Itp.

5 rok życia:

• Liczenie głośne do pięciu, wskazywanie palcem przedmiotów.
• Segregowanie przedmiotów wg: rodzaju materiału, kształtu, ciężaru, charakteru powierzchni.
• Rozróżnianie dźwięków wydanych przez: talerzyk, bębenek, filiżankę, krzesło.
• Rysowanie z pamięci koła i kwadratu.
• Wskazywanie własnego imienia napisanego dużymi drukowanymi literami spośród innych imion.
• Zauważanie brakujących elementów na rysunkach, np. koła samochodu, ręki u postaci ludzkiej itp.
• Wskazywanie różnic między obrazkami.
• Samodzielne majsterkowanie z wykorzystaniem kartonów, papieru, patyczków, materiałów np. wykonanie domku dla lalek.
• Podejmowane zabaw tematycznych np. w sklep, teatr, przedszkole.
• Używanie przedmiotów w sposób symboliczny, podczas zabawy.
• Układanie wzoru siedmioelementowego. (Wykonywanie polecenia: ułóż tyle kasztanów ile jest klocków).

6 rok życia:

• Przyswajanie elementarnych pojęć: liczby, kształtu, wielkości, kierunku, odległości i stosunków czasowych.
• Coraz lepsza orientacja w czasie i przestrzeni.
• Dobra pamięć do wierszyków i piosenek.
• Używanie ok. 4 tysięcy słów.
• Rozpoznawanie i zapamiętywanie dźwięków.
• Rozróżnianie prawej i lewej strony.
• Rozumienie, że rzecz widziana z daleka wydaje się mniejsza, niż jest w rzeczywistości.
• Rozumienie różnic pomiędzy czymś przypadkowym a zamierzonym.
• Skupienie uwagi na ok. 20 min.
• Występowanie zabaw z podziałem na role.
• Zainteresowanie przyrodą i jej zjawiskami.
• Prowadzenie spontanicznej i swobodnej rozmowy.
• Próba uzasadniania swoich decyzji.