Profilaktyka logopedyczna: Parasol ochronny

Parasol to przedmiot, który ochrania nas przed skutkami deszczu i złej pogody. Tak samo w logopedii istnieje strategia parasola ochronnego zawierająca wskazówki dla rodziców/opiekunów dotyczące problemu utrzymania niepłynności w mowie małego dziecka.

Strategia parasola ochronnego została stworzona przez Barbarę Jeziorczak i Katarzynę Węsierską jako jedno z działań z zakresu profilaktyki logopedycznej. Nawołuje ona rodziców i bliskich dziecka, żeby zastosować się do kilku wskazówek, które pozwolą dziecku na komunikację, pomimo trudności, wad, niezrozumienia czy problemów, jakie istnieją w mowie malucha.

Niepłynność w mowie małego dziecka to problem, który dotyka całą rodzinę. Aby go przezwyciężyć, maluszka powinni wspierać najbliżsi. Dlatego warto zastosować 5 prostych zasad:

1. Pozwól dziecku na swobodę w mówieniu.

• Niech dziecko mówi, kiedy ma na to ochotę (nie zmuszaj go do wystąpień publicznych).
• Nie nagradzaj za płynność w mowie.
• Unikaj komunikatów, typu: „mów wolniej”, „nie denerwuj się”, „weź głęboki oddech”.
• Akceptuj sposób, w jaki dziecko mówi, skupiaj się na treści komunikatu.
• Jeśli dziecko ma potrzebę porozmawiania z Tobą o swoim problemie w mowie – zrób to, możesz go wesprzeć, mówiąc, że każdy z nas miewa czasem kłopoty z płynnym mówieniem, a wtedy zacina się, jąka, gubi wątek.

2. Bądź dobrym wzorem mówcy dla dziecka.

• Używaj mowy: zwolnionej, śpiewnej, wykorzystuj proste słownictwo i łatwe konstrukcje gramatyczne – dostosowane do poziomu dziecka, buduj krótkie frazy.
• Bądź dobrym słuchaczem – utrzymuj kontakt wzrokowy, okazuj niewerbalnie, że słuchasz tego, co mówi, a nie jak mówi oraz nie przerywaj dziecku – naucz tego wszystkich członków rodziny.

3. Zadbaj o spokój w otoczeniu i świecie wewnętrznym dziecka.

• Zapewnij dziecku: regularny, spokojny tryb życia – stałe pory snu i posiłków.
• Aranżuj gry i zabawy wyciszające (np. rysowanie, śpiewanie) i rozluźniające (rozładowujące napięcie), baw się wspólnie z dzieckiem.
• Zadbaj o dobre relacje z dzieckiem i harmonię w jego otoczeniu.
• Staraj się zminimalizować stres (negatywny i ograniczając pozytywny) i napięcie w otoczeniu dziecka.

4. Zapewnij atmosferę bezpieczeństwa wokół dziecka.

• Upewniaj się, że Ty i Twoje dziecko macie okazję do okazywania otwarcie waszych uczuć – dbaj o dobry kontakt ze swoim dzieckiem.
• Gestem i słowem okazuj miłość dziecku (przytulaj, zapewnij kontakt dotykowy).
• Rozmawiaj z dzieckiem często – stwórz przestrzeń dla spontanicznych wypowiedzi dziecka, ale nie wymuszając mówienia.
• Wprowadź jasne, czytelne, przestrzegane przez wszystkich dorosłych zasady wychowawcze i stosuj konsekwencję w postępowaniu wobec dziecka.
• Dbaj o swój spokój – korzystaj z konsultacji z logopedą.

5. Buduj pozytywną samoocenę dziecka i wiarę w siebie.

• Sprawdzaj realność swoich oczekiwań wobec dziecka – nie wymagaj od niego zbyt wiele.
• Podnoś samoocenę dziecka, wzmacniaj je pozytywnie stosując konkretne pochwały.
• Unikaj wyręczania dziecka – pokaż, że wierzysz, że potrafi dobrze wykonać czynności (dostosowane do wieku i możliwości) – proste obowiązki (np. sprzątanie po sobie zabawek), pozwól mu popełniać błędy.

Aby dziecko odzyskało płynność mowy powinna zaistnieć relacja: dziecko ↔ rodzic ↔ logopeda. Oznacza to, że bardzo ważne jest wsparcie udzielone rodzicom przez logopedę oraz wsparcie udzielone dziecku przez świadomych rodziców. Dzięki wskazówkom dziecko będzie mogło przezwyciężyć swoje zaburzenia, ale nie jest w stanie poradzić sobie z tym samodzielnie. Odpowiednio dostosowana do potrzeb indywidualnych dziecka terapia i praca dziecka z rodzicem w atmosferze pełnym zrozumienia, ciepła, zaufania i miłości doprowadzi do przezwyciężenia zaburzeń płynności mówienia.

Praktyczne wskazówki dobrej komunikacji:

• Mniej pytaj dziecko, a więcej komentuj.
• Dostosuj tempo mowy do możliwości dziecka.
• Dostosuj swój język do możliwości dziecka.
• Nie poprawiaj, ale powtarzaj wypowiedź dziecka w sposób poprawny.
• Nie pospieszaj dziecka – daj mu czas na pełną wypowiedź.
• Zastosuj pauzy i mów po kolei – nie przeskakuj z tematu na temat.
• Cierpliwie słuchaj dziecko.
• Umożliwiaj dziecku rozwiązywanie problemów i przejmowanie inicjatywy w zabawie.
• Zachowuj konsekwencję w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.
• Kiedy dziecko mówi o problemie swojej komunikacji, bądź otwarty i nie unikaj tego tematu.

Aby przezwyciężyć niepłynność komunikacji dziecka należy pozwolić dziecku na swobodę w mówieniu, stanowić prawidłowy wzór mówcy dla malucha, wzmacniać wiarę dziecka w siebie, otoczyć i stworzyć atmosferę bezpieczeństwa i zadbać o spokój dziecka (nikt nie lubi strasu i nerwowych sytuacji).

Bibliografia:
A. Chorczak, B. Jeziorczak, K. Węsierska, Ratunku, moje dziecko się jąka!.
Czy moje dziecko się jąka? Przewodnik dla rodziców małych dzieci, które mają problem z płynnym mówieniem.