Niepełnosprawność intelektualna: Stopień umiarkowany

Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu umiarkowanym posiadają poziom intelektualny charakterystyczny dla osób osiągających 7-8 rok życia, poziom dojrzałości społecznej charakterystyczny dla 10 roku życia i inteligencję na poziomie 40-54 (skali Wechslera). Ta podgrupa stanowi około 10% wszystkich niepełnosprawności umysłowych.

Charakterystyka niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym:

• Spostrzeżenie jest mniej dokładne niż w niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim.
• Występują trudności w wyodrębnianiu istotnych cech przedmiotów i zjawisk. Proces spostrzegania przebiega woniej. Uwaga jest głównie uwagą mimowolną. W wyniku ćwiczeń może rozwinąć się uwaga dowolna. Osoby mają trudności w dłuższym skoncentrowaniu się na przedmiocie czy czynności.
• Uwaga u osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym, charakteryzuje się: słabą koncentracją, wąskim zakresem uwagi, brakiem podzielności uwagi i nadmierną ruchliwością.
• W zakresie pamięci obserwuje się: upośledzenie pamięci jednostronnej (np. do nazwisk, dat, liczb), trudności w zapamiętywaniu i odtwarzaniu oraz zauważa się upośledzenia pamięci świeżej, trwałej i mechanicznej, a w szczególności – pamięci logicznej.
• Pamięć charakteryzuje się: małą dokładnością, krótkotrwałością, wąskim zakresem, wolnym tempem zapamiętywania i przypominania.
• Zapamiętanie jest ułatwione poprzez łączenie treści z ruchem, z konkretną sytuacją, kontaktem polisensorycznym oraz z pozytywnymi emocjami.

• Luki pamięciowe wypełniane są zmyśleniami i konfabulacjami.
• Myślenie w fazie myślenia przedoperacyjnego ma charakter konkretno-obrazowy.
• Osoby nie są zdolne do operacji logicznych (klasyfikowania, szeregowania, dodawania) – jednak w wyniku intensywnych ćwiczeń mogą wystąpić elementy niektórych operacji.
• Występują trudności w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych i w opanowaniu pojęć liczbowych.
• Znane pojęcia definiowane są przez opis lub skojarzenie materiału, z którego przedmiot został wykonany.
• Osoby takie dostrzegają różnice i podobieństwa pomiędzy przedmiotami.
• Mowa jest uboga i z licznymi zaburzeniami – dyslaliami. Osoby posługują się prostymi zdaniami i nie używają pojęć abstrakcyjnych.
• Występuje niedostateczny rozwój moralny i intuicyjne uczucia moralne.
• Ujawniają potrzebę kontaktów społecznych, bezpieczeństwa, przynależności, szacunku i miłości.
• Badania wykazują częściej na zachowania gwałtowne i destrukcyjne, zachowania aspołeczne, zamykanie się w sobie, bunt.
• Często u takich osób występują dwa typy temperamentu: nadpobudliwość i duża ruchliwość lub apatyczność i obojętność.
• Osoby ujawniają wrażliwość emocjonalną oraz głębokie przywiązanie do wychowawców.
• Nieraz udaje się wciągnąć taką osobę do pracy nad sobą, ucząc hamowania swoich popędów, ponieważ występuje niedostateczna zdolność do panowania nad popędami oraz słaba kontrola emocji i dążeń.
• Występuje labilność i ambiwalencja emocjonalna.
• Osoby posiadają dość dobrą samoobsługę, ruchy mało precyzyjne, niezgrabne, wolne tempo czynności ruchowych. Występuje szybkie zmęczenie pod wpływem każdej wykonanej pracy.
• Zauważa się duże dążenie do nawiązywania kontaktów społecznych i rozumienia prostych sytuacji społecznych.
• Duża zmienność w zakresie cech osobowości powoduje różnorodność zachowań społecznych – od właściwych do niewłaściwych.
• Wykonują różne czynności związane z samoobsługą, ale występuje brak całkowitej samodzielności, samokrytycyzmu oraz ograniczona samokontrola.
• Takie osoby potrafią ustrzec się niebezpieczeństwa i są zdolne do niezależnego przemieszczania się w obrębie znanych miejsc.
• Osoby potrafią wyuczyć się prostych czynności zawodowych i mogą wykonywać pracę pod nadzorem (np. obsługa maszyn lub praca w Zakładach Pracy Chronionej).

Niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym wiąże się z bardzo poważnymi i trwałymi uszkodzeniami w centralnym układzie nerwowym. Widoczne są wyraźne odchylenia w mowie, myśleniu, spostrzeganiu i koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Umiarkowana niepełnosprawność umysłowa charakteryzuje się także niskim poziomem rozwoju motorycznego – obniżeniem sprawności manipulacyjnych i lokomocyjnych, a także zachowaniem odbiegającym od ogólnie przyjętych norm. (Trudności w rozpoznawaniu społecznych zasad i konwencji powodują zakłócenia w relacjach z innymi).

Źródło:
J. Wyczesany, Pedagogika upośledzonych umysłowo. Wybrane zagadnienia.