Nauczyciel – zawód czy powołanie?

Napisano przez

flickr.com - Found Animals Foundation

Nauczyciel to osoba przekazująca wiadomości, wprowadzająca innych w świat wartości oraz kształtująca ich kompetencje, postawy i umiejętności, do których zalicza się także umiejętność uczenia się przez całe życie. Nauczyciel to profesjonalista będący źródłem wiedzy, etycznych wartości i doświadczenia społecznego oraz życiowego w zmieniającym się świecie, który wspomaga rozwój rychowanków.

Nauczycielstwo to zawód (kwestia umiejętności i wiedzy), powołanie (misja i posłannictwo) i służba (rozumiana jako bycie ofiarnym, bycie funkcjonariuszem oraz bycie służebnym, czyli dyspozycyjnym i podlegającym regulaminom).

Na pierwszym miejscu nauczyciele powinni być profesjonalistami w etycznych i poprawnych oddziaływaniach wychowawczych. Nauczyciele muszą być ludźmi, którzy biorą pod uwagę własne wybory i sposoby programowania swoich działań. Natomiast swoją postawą powinni przekonywać o uniwersalnym charakterze wartości. Nie mogą zapomnieć o fakcie, że ich praca jest działalnością publiczną, mającą szczególną wagę dla całego społeczeństwa.

Nauczyciel powinien:

  • Uczyć innych własnym przykładem.
  • Być człowiekiem spotkania i dialogu, fachowcem w swojej dziedzinie, zwierzchnikiem, sędzią i egzekutorem.
  • Być zwyczajnym człowiekiem dokonującym ważnych wyborów.
  • Posiadać naturalną ciekawość innych ludzi i być w stosunku do nich ufnym.
  • Wpływać na innych ludzi, jednocześnie szanując ich autonomię.
  • Być tolerancyjnym i odpowiedzialnym.
  • Być prawdziwym wewnętrznie i jednocześnie troszczyć się o skutki swojego oddziaływania.
  • Uczyć przystosowania i funkcjonowania w tym, co jest, jednocześnie ostrzegając przed niebezpieczeństwem i namawiać do buntu.
  • Rozbudzać krytycyzm i twórcze myślenie, jednocześnie kształtując postawę wierności wobec rzeczywistości.
  • Być obiektywnym i sprawiedliwym w ocenianiu, jednocześnie umieć patrzeć indywidualnie i nieschematycznie.
  • Umieć zachować dystans wobec samego siebie i posiadać poczucie humoru, jednocześnie posiadać umiejętność znajdowania mądrego kompromisu.
  • Umieć odczuwać wstyd i dążyć do zmiany oraz poprawy swoich słabości.
  • Wspomagać wychowanków w ich rozwoju i uświadamiać im własną zdolność do miłości, altruizmu, twórczości i estetyki.
  • Aktualizować samego siebie (ciągle wewnętrznie się rozwijać).

Wychowanie ma za zadanie pomóc dziecku stać się osobą w pełni funkcjonującą, czyli otwartą na nowe doświadczenia, wrażliwą, nie ukrywającą swoich doznań, oprócz rozumem, kierującą się emocjami i jednocześnie ciągle zmieniającą się i korygującą błędy.

W Karcie Nauczyciela zapisano, że:
„Nauczycielem może być osoba, która posiada obywatelstwo polskie, ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych, nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne lub dyscyplinarne lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie, nie była karana za przestępstwo popełnione umyślnie i posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska”.  
Jak można zauważyć, nie zapisano głębszej charakterystyki nauczycieli, a jedynie fakt, że kandydat do zawodu musi posiadać wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyć zakład kształcenia nauczycieli. Dopiero wtedy może podjąć pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje, a dodatkowo powinien przestrzegać podstawowych zasad moralnych i spełniać warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.
Więcej o kwalifikacjach wymaganych od nauczycieli zapisano w rozporządzeniu MENiS w sprawie standardów kształcenia nauczyciela, a właściwie w załączniku do tego rozporządzenia, w którym zawarto m.in. listę umiejętności, jakie powinien posiadać nauczyciel, a do których zalicza się kompetencje w zakresie:
  • Dydaktycznym – metodyka nauczania.
  • Wychowawczym i społecznym – umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów oraz zdolność do współpracy w relacjach międzyludzkich.
  • Kreatywnym – zdolność do samokształcenia, innowacyjności i niestandardowości działań w powiązaniu ze zdolnościami adaptacyjnymi, mobilnością i elastycznością.
  • Prakseologicznym – skuteczność w planowaniu, realizacji, organizowaniu, kontroli i ocenie procesów edukacyjnych.
  • Komunikacyjnym – skuteczność zachowań werbalnych i pozawerbalnych w sytuacjach edukacyjnych.
  • Informacyjno-medialnym – umiejętność posługiwania się technologią informacyjną, w tym jej wykorzystywania w nauczaniu przedmiotu (prowadzeniu zajęć);
  • Językowym – znajomość co najmniej jednego języka obcego w stopniu zaawansowanym.

Lista kompetencji jest obszerna i w teorii brzmi dobrze, jednak nie uwzględnia ona cech osobowościowych, charakteru, preferencji, doświadczeń, upodobań, postępowania, wartości, etyki, kreatywności, ani zainteresowań kandydata na nauczyciela, którym nie każdy człowiek może być, gdyż nie każdy podoła postawionym zadaniom, misjom i celom.

Dlatego wybierając ten zawód warto wziąć pod uwagę własne cechy, preferencje, samorealizacje, otworzyć umysł na inność, wielość i piękno oraz pamiętać, że nadrzędnym celem pracy nauczyciela jest sprzyjanie i wspomaganie rozwoju osoby, rozwoju intelektualnego i osobowo-moralnego. To wychowanek kształtuje swoją osobowość, a nauczyciel mu tylko w tym pomaga, poprzez pobudzanie ciekawości, rozwijanie autonomii i tworzenie odpowiednich warunków, niezbędnych do odniesienia sukcesu edukacyjnego.

Nauczycielu, a czy Twoją profesję traktujesz jak zwyczajny zawód, przynoszący dochód, czy jako powołanie – postawioną misję do spełnienia, która pozwala Ci się spełniać i dawać satysfakcje?

Źródło:
Fotografia: flickr.com – Found Animals Foundation