Koncepcje: Reggio Emilia

Reggio Emilia to koncepcja nauczania, która przerodziła się w system edukacyjny oparty na filozofii Lorisa Malaguzzi, skupionej na nauczaniu przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Koncepcja nauczania powstała we Włoszech w 1945r. z inicjatywy mieszkańców miasteczka Reggio Emilia, którzy chcieli otworzyć szkołę odmienną od tradycyjnych. Filozofia oparta jest na założeniach Jeana Piageta i Marii Mortessori oraz na przeświadczeniu, że dziecko posiada 100 języków, którymi przedstawia zrozumienie przez siebie świata.

Loris Malaguzzi „100 języków dziecka”

Dziecko składa się ze stu. Ma sto języków sto rąk sto myśli sto sposobów w jaki myśli, bawi się i mówi.

Sto – zawsze sto rodzajów słuchania, dziwienia się i kochania. Sto radosnych sposobów na śpiewanie i rozumienie, na odkrywanie stu światów, na swobodne wymyślanie stu światów, na marzenie o stu światach.

Dziecko ma sto języków i sto i sto i sto. Dziewięćdziesiąt dziewięć z nich jednakże zostają mu ukradzione, ponieważ szkoła i otoczenie oddzielają jego głowę od ciała.

Każą mu: myśleć bez rąk, tworzyć bez głowy, słuchać i nic nie mówić, rozumieć bez radości, kochać i dziwić się tylko w czasie Wielkanocy i Bożego Narodzenia.

Każą mu: odkrywać świat dawno już odkryty. Dziewięćdziesiąt dziewięć ze stu zostają mu ukradzione.

Mówią mu: zabawa i praca, rzeczywistość i fantazja, nauka i wyobraźnia, niebo i ziemia, rozsądek i marzenie są rzeczami, które nie pasują do siebie.

Mówią mu krótko i zwięźle, że nie ma stu języków.

Dziecko jednak mówi: A gdyby tak było sto.

Pedagogika Reggio podlega ciągłym zmianom i przeobrażeniom w zależności od potrzeb i spostrzeżeń nauczycieli, rodziców i dzieci. Nauczyciele są otwarci na nową wiedzę, a dobro dzieci jest zarówno punktem wyjścia, jak i celem.

Znakiem szczególnym tej pedagogiki jest inicjowanie nowych pomysłów i zdobywanie doświadczeń, dlatego nazywa się ją „pedagogiką stawania się” lub „pedagogiką jako projekt”.

W tej koncepcji wyjątkowe jest:

1. Podejście nauczyciela do dziecka – obserwujące, wyczekujące, pełne ufności w jego możliwości.
2. Sposób pracy – brak gotowego programu nauczania, brak przygotowanych na cały rok kart pracy, lecz działanie wynikające z aktualnych zainteresowań dzieci, z bieżących impulsów,
3. Forma pracy – projekty, „prowokujące materiały”, zachęcanie a nie podawanie gotowych odpowiedzi, inspiracja do nauki a nie nauczanie.
4. Działanie przedszkola – nauczyciele jako wspierający się zespół, zaangażowani rodzice, dzieci jako równoprawni uczestnicy (a nie odbiorcy).

Pedagogika Reggio stawia sobie za cel rozwijanie u dzieci umiejętności rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, współpracy oraz komunikowania się i wyrażania siebie na wiele sposobów.

Założenia pedagogiki Reggio Emilia:

• Dziecko jest protagonistą, kompletnym uczniem, gotowym do nauki, do tworzenia wiedzy i poznawania świata.
• Dziecko najlepiej się rozwija przez współpracę, edukacja powinna przebiegać w grupie dzieci z dorosłymi, nie indywidualnie, pomaga to w rozwiązywaniu problemów, podejmowaniu decyzji, wprowadzaniu innowacji.
• Dziecko ma „sto języków”, czyli komunikuje się poprzez słowa, ruch, rysunek, konstrukcje, collage, muzykę na wiele różnych sposobów, aby wyrazić swoją wiedzę i przeżycia, natomiast wytwór powinien być doceniony przez uwagę dorosłego.
• Dziecko jest budowniczym własnej rzeczywistości i rozwoju, sprawdzającym swoje teorie w praktyce.
• Dzieci są współorganizatorami codziennego życia w przedszkolu. Przedszkole jest ich miejscem, które mogą urządzać i kształtować na równi z kadrą personelu. Codzienne poranne zebrania z dziećmi pozwalają omówić ważne bieżące sprawy i dokonać wspólnych uzgodnień.
• Środowisko jest trzecim nauczycielem, przestrzeń powinna prowokować do myślenia i eksperymentowania, podtrzymywać zainteresowanie, umożliwiać socjalizację i kontakt z naturą i kulturą.
• Nauczyciel jest obserwatorem i słuchaczem, po to, aby zapewnić temat zajęć zgodny z zainteresowaniami i motywacją dzieci, dostosować tok lekcji do wydarzeń bieżących, jest partnerem i pomocnikiem w rozwiązywaniu problemów;
• Nauczyciel prowadzi dokumentację dla śledzenia przebiegu nauki dzieci, która służy jako materiał badawczy dla nauczycieli do dalszej dyskusji i rozwoju,, jest rekonstrukcją procesów uczenia się, pomaga dzieciom przemyśleć ich sposób myślenia i wypracować nowe strategie uczenia się.
• Rodzic jest partnerem nauczyciela w nauczaniu.
• Stosuje się naukę przez projekty.
• Otoczenie „prowokuje do myślenia” i obfituje w materiały zachęcające do różnorodnej aktywności.

Przestrzeń zorganizowana jest tak, aby dziecko miało możliwość doświadczania współpracy, interakcji społecznej, poszukiwania i badania oraz komunikowania się na różne sposoby (słowa, ruch, rysunek, muzykę). Klasa powinna być jasna, przepełniona światłem, z lustrami umożliwiającymi poznawanie siebie i świata swojego ciała, a także innych dzieci i obiektów z innej perspektywy (pomaga to dzieciom w zrozumieniu swojego ciała i tworzeniu struktury osobowościowej JA), powinna mieć dużo wolnej przestrzeni dla swobodnego przemieszczania się, kącik kuchenny, miejsce do zabaw, kącik rzeczy “niepotrzebnych”, gdzie wyobraźnia pokaże ich zastosowanie, a wszystko na wysokości dostępnej dla dziecka. Każda szkoła ma atelier (z profesjonalistą) lub kącik sztuki, z różnymi materiałami. Na ścianach w holu i klasach wiszą prace uczniów, stanowiące dokumentację przebiegu projektów, nad którymi dzieci pracowały i zapis toku odkrywania wiedzy i myślenia, będący jedną z form komunikacji z rodzicami i społecznością.

Źródło:
M. Valentine, The Reggio Emilia Approach to Early Years Education.