Koncepcje: Psychologia i pedagogika humanistyczna

Napisano przez

Twórcą psychologii i pedagogiki humanistycznej jest Carl Rogers (1902-1987). To amerykański psycholog i psychoterapeuta. Przedstawiciel i twórca nurtu humanistycznego w psychologii, twórca psychoterapii zorientowanej na klienta. Autor wielu prac, wykładowca akademicki. Posiadał tytuł doktora honoris causa na wydziale psychologii uniwersytetu w Hamburgu.

Postulaty Carla Rogers’a, czyli 4 tezy psychologii humanistycznej:

  1. W centrum uwagi znajduje się osoba przeżywająca. W ten sposób doświadczanie jako najważniejsze zjawisko w poznawaniu człowieka przesuwa się w centrum.
  2. Nacisk kładzie się na specyficzne cechy ludzkie, tj. zdolność wyboru, kreatywność, wartościowanie i samourzeczywistnienie, w przeciwieństwie do mechanicznego i redukcjonistycznego pojmowania człowieka.
  3. Wybór formułowanych pytań i metod badawczych jest adekwatny do ich znaczeń w przeciwieństwie do podkreślania obiektywizmu kosztem sensów.
  4. Głównym postulatem jest poszanowanie wartości i godności człowieka, zaś przedmiotem zainteresowania jest rozwój jego wewnętrznego potencjału i umiejętności.

Główna idea: Człowiek jako aktywny twórca własnej egzystencji.

Psychologia i pedagogika humanistyczna – założenia:

  • Jej źródłami są humanizm i egzystencjalizm.
  • Powstała jako alternatywa dla psychoanalizy i behawioryzmu.
  • Powstała jako odpowiedź na potrzeby ludzkie (sensu, rozważania i zmysłowości).
  • Miała na celu przejście „od człowieka – robota, do człowieka – pilota”.
  • Stawiała osobę przeżywającą w centrum uwagi.
  • Interesowała się osobą i jej stawaniem się we współczesnym świecie, który ignorował ją lub umniejszał.
  • Człowiek jest całością.
  • W człowieku przeważają dobre aspekty jego osoby.
  • Człowiek staje się neurotykiem, gdy osobowość jego zostaje zaburzona przez działanie negatywnych sił.
  • Dominujące są przeżycia świadome.
  • Naturalnym motywem, który kieruje ludźmi jest samorealizacja. To podstawowa potrzeba rozwojowa. 

Osoba samorealizująca się kieruje się własnymi doświadczeniami, słucha swojego wnętrza, podejmuje sama decyzje i odpowiada za nie. Natomiast jeśli człowiek nie realizuje się, tylko żyje doświadczeniami innych ludzi i przeżywa je jako własne, następuje zaburzenie osobowości.

Terapia dialogu – koncepcja nastawiona na klienta:

  • Była niebezpośrednia, ukierunkowana na osobę.
  • Skupiała się na autentyczności – byciu realnym.
  • Opierała się na empatii.
  • Zakładała poszanowanie klienta przez terapeutę.
  • Wykluczała etykietowanie, dociekanie przeszłości i odbieranie odpowiedzialności klienta.
  • Stosunek terapeuta-pacjent (JA-TY) był w niej warunkiem wzajemnego zaufania i poczucia bezpieczeństwa.

W pedagogice humanistycznej nauczanie uwzględnia podejście ukierunkowane na ucznia, czyli:

  • Uczniowie są zdolni do myślenia i samodzielnego zdobywania wiedzy.
  • Nauka jest oparta na wspólnych doświadczeniach i pomocach naukowych.
  • Uczniowie są współodpowiedzialni za proces uczenia się.
  • Uczniowie samodyscyplinują się.
  • Panuje atmosfera wzajemnej troski, słuchania się i wiarygodności.
  • Uczniowie ustalają własny program nauki we współpracy z nauczycielem.
  • W uczeniu się bierze udział cały człowiek.
  • Uczenie się w wolności.
  • Zawieranie kontaktów.
  • Wdrażanie samooceny.
  • Samostanowienie o sobie.
  • Uczenie się od osób w tym samym wieku.
  • Organizowanie grup osób uczących się.
  • Przeprowadzanie wspólnych projektów.
  • Traktowanie uczniów jako całkowicie równouprawnionych.
  • Uczenie się na podstawie rzeczywistych problemów.
  • Wykorzystywanie środków pomocniczych, z uwzględnieniem, że najważniejszym źródłem wiedzy jest osoba ucząca się.
  • Programowe wprowadzenie pomocy w nauce.
  • Przeprowadzanie badań naukowych.
  • Świadomą i wolną odpowiedzialność w klasie.

Natomiast nauczyciel-humanista posiada cechy:

  • Jest wiarygodny.
  • Jest wyrozumiały.
  • Stwarza klimat wolności.
  • Interesuje się swoimi uczniami.
  • Łatwo wczuwa się w odczucia uczniów.
  • Jest gotowy do udzielania pochwał.

W podejściu humanistycznym uczenie się jest znaczące, gdy:

  • Zostaje włączone osobiste zaangażowanie ucznia.
  • Jest zainicjowane przez osobę uczącą się.
  • Przenika całego człowieka.
  • Jest oceniane przez osobę uczącą się.
  • W całym doświadczeniu zawiera sens.

Źródło:
H. Gasiul, Psychologia osobowości.
M. Łobocki, Psychologia humanistyczna a wychowanie.
Pedagogika międzykulturowa [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, t.1.