Koncepcje: Jadwiga Walczyna

Jadwiga Walczyna (1916 – 1991) to pedagog, twórczyni koncepcji kształcenia zintegrowanego (nauczania koncentrycznego).

W ujęciu nauczania koncentrycznego integracja odnosi się do treści zintegrowanego nauczania i wychowania oraz opiera się na połączeniu nauczania asocjacyjno-przedmiotowego i całościowego (łącznego). Ważne jest akcentowanie roli doświadczenia oraz roli środowiska jako źródła uspołeczniania.

W koncepcji kształcenia zintegrowanego w edukacji wczesnoszkolnej Jadwiga Walczyna wyodrębniła pięć zintegrowanych kierunków kształcenia, które miały zapewnić odpowiednie środowisko edukacyjne sprzyjające rozwojowi osobowości dziecka:

• Poznawanie narzędzi społecznego porozumiewania się przez słowo i liczbę.
• Kształcenie społeczne.
• Kształcenie przyrodniczo-techniczne.
• Kształcenie artystyczne.
• Kształcenie fizyczne.

Kształcenie obejmuje grupy przedmiotów złączonych w całość, czyli ma kompleksowy charakter i obejmuje integrację treści kształcenia, metod nauczania-uczenia się, organizacji pracy szkoły i planu nauczania, który nazwano planem wychowawczo-dydaktycznym. Realizacja treści dokonywana jest głównie w środowisku, wiedza jest przyswajana w sposób bezpośredni i aktywny (praktyczna działalność uczniów) oraz ważne jest przechodzenie od problemów bliskiego środowiska do problemów luźniej związanych z codziennym życiem uczniów.

W doborze treści i realizacji materiału w ramach poszczególnych kierunków zaproponowano układ spiralny treści w kierunkach kształcenia (społecznym, przyrodniczo-technicznym, artystycznym i fizycznym), natomiast w poznawaniu narzędzi społecznego porozumiewania się (liczba i słowo) stosuje się układ liniowy. Podkreślano, że dzieci interesują się otaczającym światem, ale też poszukują merytorycznego wyjaśnienia różnych zjawisk. Dlatego w doborze metod nauczania należy kierować się aktywizacją uczniów i wykorzystywać metody problemowe oraz uczenie się poprzez różnorodne formy działania.

Nauczyciel nie powinien dyrygować, moralizować i nadmiernie instruować uczniów, ale dyskretnie inspirować oraz tak prowadzić zajęcia, aby oddziaływać na samodzielność i aktywność dzieci oraz wdrażać ich do samowychowania i samokształcenia.

Natomiast w prowadzeniu zajęć należy odejść od 45-minutowej jednostki lekcyjnej, jednocześnie rezygnując z sytemu klasowo-lekcyjnego, na rzecz lekcji kompleksowej. Ma ona łączyć zalety lekcji i syntetycznej jednostki metodycznej, dzięki czemu cechuje ją plastyczność i dynamiczność, pozwala na aktywne działania uczniów, różnorodność zdobywanych doświadczeń i dostosowanie do wymogów życia społecznego. Taka forma edukacji opiera się na założeniach psychologicznych, dzięki czemu wspiera rozwój poznawczy dzieci i kształtuje osobowość, jednocześnie wpływając na ich wychowanie.

Źródło:
M. Żytko, Znaczenie dorobku naukowego Profesor Jadwigi Walczyny dla rozwoju pedagogiki wczesnoszkolnej i kształcenia nauczycieli, [w:] Kwartalnik Pedagogiczny 2014/4 (234).