Koncepcje: Celestyn Freinet

Napisano przez

Celestyn Freinet (1896-1966) francuski pedagog i twórca „Francuskiej Szkoły Nowoczesnej”. Wypracował nowe metody nauczania oparte na swobodnej ekspresji, własnej aktywności ucznia i zainteresowaniu pracą. Stawiał na rozwój osobowości, wychowanie przez pracę oraz rozbudzanie ekspresji i aktywności twórczej dziecka. Uważał, że pedagogika nie jest czymś stałym, niezmiennym, ale jej celem powinno być tworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju dziecka.

Freinet dużą uwagę przywiązywał do faz rozwojowych dziecka, wyodrębniając takie fazy jak: szukanie po omacku, urządzanie się w świecie i zamiana zabawy na pracę. W swojej koncepcji czerpał inspirację z psychoanalizy i psychologii funkcjonalnej. Natomiast jego poglądy pedagogiczne zalicza się do nurtu pedagogiki naturalistycznej, skupiającej się na osobowości, potrzebach i zainteresowaniach dziecka.

Założenia pedagogiki Freineta:

  1. Pedagogika nie ma podziału na dydaktykę i wychowanie.
  2. Szkoła nie może selekcjonować dzieci na lepsze i gorsze, ale powinna pracować z dziećmi o różnych możliwościach intelektualnych.
  3. W pracy pedagogicznej najważniejszy jest rozwój osobowości każdego dziecka.
  4. Pedagogika oparta jest na prawach dziecka, szacunku, potrzebach i dążeniach.
  5. W rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń.
  6. Założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą technik, które ułatwiają pracę nauczyciela.

Freinet odrzuca ocenę, konwencję podręcznika i uwzględnia indywidualne tempo pracy. Szczególną uwagę zwracał na rozwój samorządności, czyli pracę w małych grupach. Samorządność dzieci stanowi podstawę wychowania. Jej formą jest tzw. spółdzielnia szkolna. Dzieci organizują wszystkie dziedziny i rodzaje działalności w szkole. Pracują w pracowniach wyposażonych w materiały i pomoce dydaktyczne, odpowiednio poklasyfikowane i dostępne w każdej chwili. Uczniowie sami określają zadania do wykonania na cały tydzień, wyznaczają osoby za nie odpowiedzialne i dokumentują swoją pracę. Na koniec tygodnia następuje ocena swojej pracy, która ma charakter graficzny. Zamiast ocen dzieci uzyskują sprawności i dyplomy. Taki sposób oceniania wysiłków dzieci sprawia, że znika niezdrowa rywalizacja, a każde dziecko może zdobyć sprawność intelektualną lub manualną zgodnie ze swoim wyborem i upodobaniem. Dlatego inna jest także rola nauczyciela w klasie. Musi on przezwyciężyć w sobie postawę autorytarną i narzucającą, aby wejść między uczniów, razem z nimi pracować i szukać rozwiązań. Wychowawca ma inspirować, regulować i pomagać.

„Niech każdy z twych uczniów znajdzie jakąś dziedzinę, w której będzie mógł choć na chwilę uzyskać przewagę i powodzenie… Bez trudu znajdziesz trzydzieści funkcji, w których zabłysnąć może twoja trzydziestka uczniów” – Freinet

Techniki, które opracował Freinet są podstawą jego pedagogiki. Do najbardziej znanych zalicza się:

  1. Technika swobodnego tekstu – to forma ekspresji słownej mówionej lub pisanej. Polega na tworzeniu tekstu, w momencie, kiedy dziecko czuje potrzebę wyrażania swoich przeżyć. Następnie umieszcza się go w gazetce szkolnej, włącza do zbiorów dziecięcych wytworów lub wysyła do korespondentów. Dzięki temu uczniowie szlifują posługiwanie się poprawną polszczyzną.
  2. Fiszki autokreatywne – to pomoc dydaktyczna pozwalająca na uzupełnianie braków i trudności w nauce. Na fiszki składają się trzy kartoteki: ortografia, gramatyka i matematyka i na każdą z działów składają się dwa zestawy kartoników – pierwszy zawiera polecenie, a drugi rozwiązanie zadania. Dzięki fiszkom uczniowie pracują nad samokontrolą, dostosowują zadania do własnego tempa i możliwości, wybierają poziom trudności oraz uczą się oszczędnego gospodarowania czasem.
  3. Korespondencja międzyszkolna – polega na pisaniu listów i korespondowaniu z rówieśnikami z innych szkół. Oprócz listów uczniowie wysyłają rysunki, gazetki szkolne, krzyżówki, zagadki i własne teksty.
  4. Gazetka szkolna – to zbiór swobodnych tekstów, ciekawostek, zadań do wykonania przez czytelników oraz różnych informacji historycznych i współczesnych. Gazetka angażuje twórczo dzieci, rodziców i nauczycieli oraz motywuje do dalszej pracy.
  5. Księga życia klasy – to pewnego rodzaju kronika prowadzona przez uczniów i opisująca autentyczne wydarzenia, przeżycia, zjawiska oraz fakty z życia klasy i najbliższego środowiska.
  6. Swobodna ekspresja twórcza – pozwala lepiej poznać ucznia, zrozumieć go i pomóc, w razie potrzeby. Akt twórczy ma charakter indywidualny, ale omawiany jest w grupie i stanowi punkt wyjścia w nauczaniu przedmiotów szkolnych. Dzięki ekspresji plastycznej, muzycznej, teatralnej i technicznej zanika różnica między tym, co dziecko chce wyrazić, a co wyraża będąc pod presją otoczenia.
  7. Doświadczenia poszukujące (fiszki problemowe, karty pracy ucznia) – to wychodzenie poza dostarczane informacje. Technika polega na podejmowaniu przez ucznia samodzielnych działań i doświadczeń oraz na sięganiu przez niego, po materiały źródłowe. Natomiast zadaniem nauczyciela jest organizacja lekcji, w taki sposób aby zainteresować dziecko środowiskiem społeczno-przyrodniczym.

Źródło:
H. Semenowicz, Nowoczesna szkoła francuska technik Freineta.