Dziecięca ciekawość

Każde dziecko jest ciekawe i dzięki temu jest w stanie się uczyć. Dzieje się tak, ponieważ proces uczenia się zaczyna się od pobudzenia dziecięcej ciekawości, natomiast efekty są zależne od dorosłych i tego, czy potrafią ową ciekawość podtrzymać.

Co to jest dziecięca ciekawość?

Ciekawość to wrodzone dążenie do poznania obiektów i faktów oraz zmienianie otoczenia stosownie do własnych potrzeb. Istnieją różnice indywidualne, które obejmują:

• Czas, w jakim dziecko interesuje się obiektami (jedne wcześniej, a inne później).
• Czas skupienia uwagi na tym, co wzbudziło ciekawość dziecka.
• Sposoby dążenia do poznania obiektów, aby ustalić czym one są i do czego służą.

Należy pamiętać, że nie można wywołać ciekawości dziecka, kiedy nie jest ono gotowe fizycznie i psychicznie. Dlatego nie powinno się wymuszać interesowania się obiektami, na które dziecko nie zwraca uwagi, ani takimi, które są zbyt skomplikowane.

Każde dziecko posiada określone etapy rozwoju. Jeśli nie osiągnie określonego poziomu funkcjonowania i umiejętności, to nie będzie w stanie wypełnić oczekiwań dorosłych, którzy kupują skomplikowane, grająco-śpiewająco-wibrująco-świecące zabawki, a dziecko po chwili się nimi znudzi i odrzuci je w kąt. Dlatego do rozwoju manipulacyjnego i rozbudzenia ciekawości dziecka najlepsze są proste zabawki i przedmioty codziennego użytku.

Jak kształtuje się dziecięca ciekawość?

U niemowląt i małych dzieci ciekawość wyraża się za pomocą mimiki twarzy, napięcia i spoglądania na obiekt. Około połowy pierwszego roku życia, ciekawość przejawia się poprzez napięcie mięśni ciała, wychyleniu ciała w stronę źródła i chęci złapania obiektu. Kiedy to się uda, dziecko stara się wyodrębnić cechy obiektu poprzez dotykanie, wkładanie do ust, potrząsanie, szarpanie, stukanie czy rzucenie o podłogę. Takie zmysłowe, manipulacyjne i ruchowe poznanie przedmiotów dominuje do około 4 roku życia. Istnieje ono także w dalszych latach życia człowieka, kiedy dorośli chcąc poznać obiekt przyglądają mu się z każdej strony, starając się ustalić z jakich części się składa, z jakiego materiału został wykonany oraz chcąc rozmontować go, aby dotrzeć do wnętrza. Takie zachowania nasuwają na myśl poznawanie manipulacyjne przedmiotów, przez dzieci.

Małe dziecko poznając otoczenie i przedmioty uwzględnia stosunki przestrzenne oraz możliwości zmieniania ich. Dzięki temu wzbogaca repertuar sposobów manipulacyjno-ruchowego poznawania i pogłębiania swojej ciekawości. Dzięki temu zachodzi zjawisko przesunięcia ciekawości. Kiedy dziecko pozna przedmiot rzuca nim, aby sprawdzić, gdzie upadnie i co się dalej stanie. (Jest to przesunięcie ciekawości z obiektu, na miejsce w otoczeniu). Kiedy dorosły podniesie przedmiot i poda go dziecku, ono rzuci go ponownie spoglądając czy zdarzy się to samo, jednocześnie manipulując dorosłym. (Jest to przesunięcie ciekawości na skutki swojego działania).

Jak wspierać dziecięcą ciekawość i proces uczenia się?

Małe dziecko, przez krótką chwilę, skupia uwagę na nieznanym przedmiocie i jeśli uzna, że go poznało rzuca nim o podłogę. Jednak można przedłużyć proces uczenia się dziecka, podtrzymując ciekawość i wzbogacając czynności zabawowe, poprzez pokazanie przedmiotu i tego, co można z nim zrobić. Dorosły powinien zaciekawić dziecko pokazując różne sposoby posłużenia się przedmiotem. Dzięki temu dziecko gromadzi doświadczenia i uczy się przez zabawę.

Dorośli powinni pilnować, aby czynności podejmowane przez dzieci były wykonywane poprawnie i wciąż udoskonalane (zgodnie z możliwościami rozwojowymi malucha). Dlatego należy:

• Śledzić czas rozwojowy dziecka, aby wiedzieć, na jakim etapie rozwoju manualnego znajduje się maluszek.
• Pokazywać dziecku kolejne czynności składające się na daną umiejętność i zachęcać do naśladowania poprzez powtarzanie.
• Nie krytykować i nie wyręczać dziecka, kiedy wykonuje coś nieporadnie, lub niedokładnie.

Należy pokazać dziecku poszczególne etapy wykonania czynności, dzięki czemu bez problemu ją opanuje. Dzieje się to dzięki naśladownictwu i modelowaniu zachowania,  w ramach tzw. mechanizmu społecznego uczenia się, kiedy to dzieci naśladują zachowania dorosłych i starszych, od siebie, dzieci (rodzeństwa, kuzynostwa).

Drodzy rodzice, rozbudzajcie dziecięcą ciekawość, dzięki temu maluchy łatwiej będą się uczyć i szybciej rozwijać!

Źródło:
E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska, Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu.
Fotografia: flickr.com – Ben Grey